7 listopada odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Zielonych Pierścieni Polskich Miast. O tym, że są one coraz bardziej potrzebne przekonaliśmy się boleśnie latem tego roku, doświadczając tragicznej w skutkach powodzi, która przetoczyła się przez Dolny Śląsk. Jednocześnie w Polsce nadal trwa susza odbijając się produkcji rolnej. Szacowane koszty wynoszą odpowiednio 6,5 i co najmniej 5 mld zł. Jak jednak zaznaczył na wstępie Przewodniczący Zespołu Piotr Kandyba wdrożenie pierścieni wymaga porozumienia różnych interesariuszy i zapewnienia kierunków zrównoważonego rozwoju dla samorządów.
Tematem spotkania był Zielony Pierścień Wrocławia, dlatego na początku wysłuchaliśmy wprowadzenia Wiceprzewodniczącej Zespołu Małgorzaty Tracz, a następnie wykładu dr hab. inż. Ireny Niedźwieckiej-Filipiak, autorki projektu optymalnego układu zielonej infrastruktury we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym WrOF (2014-2017).
Koncepcja zakłada wprowadzenie trzech koncentrycznie ułożonych pierścieni opartych w głównej mierze na mierze na dolinach 5 rzek. Obejmuje swoim zasięgiem 29 gmin. Ważną jego częścią są lasy społeczne. System ten spełnia następujące funkcje: (1)rekreacja i odpoczynek, (2) turystyczna w oparciu o walory przyrodnicze i kulturowe krajobrazu rolniczo-leśnego, (3) edukacyjna, (4) poprawa warunków klimatycznych – wymiana i regeneracja powietrza, (5)ekologiczna poprzez system powiązań przyrodniczych, (6) promocja zdrowej żywności w wioskach tematycznych.
W trakcie dyskusji zostały poruszone następujące tematy:
- Rozlewająca się zabudowa mieszkaniowa, a jeszcze bardziej hale logistyczne utrudniają życie mieszkańcom, niszczą najlepsze gleby rolne, przecinają korytarze ekologiczne. Głównie zyski z inwestycji są prywatne, a koszty społeczne.
- Konieczne są szybkie działania ochronne i łączące, aby domknąć pierścienie od południa i oprzeć się ogromnej presji inwestycyjnej, aby nie doprowadzić do dalszej degradacji obszaru.
- Projekt zielonego pierścienia Wrocławia został wpisany do planu zagospodarowania przestrzennego Województwa Dolnośląskiego, ale dla gmin jest tylko zaleceniem. Istnieje więc potrzeba uregulowania tego aspektu na poziomie ustawowym tak, aby powiązania przyrodnicze oraz zielono-błękitna infrastruktura w strategii województwa miała przełożenie na plany ogólne gmin. Wymaga to również zmian w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym.
- Ochrona gleb oraz obszarów przyrodniczo i społeczne cennych wymaga działań. Mogą to być na przykład (1) przekazywanie gleb do zalesiania/zadrzewiania lub (2) wprowadzenie podatków/opłat środowiskowych za degradację gleb/przyrody na wzór ustawy o rozszerzonej odpowiedzialności producenta (w tym przypadku inwestora).
- Pozostawienie gruntów rolnych jest zgodne z unijną polityką „Od pola do stołu”oraz wzmacnia bezpieczeństwo żywnościowe, co jest szczególnie ważne w kryzysie.
- Odbudowa terenów przyrodniczych jest zgodna z Nature Restoration Law, które zawiera fundusze na realizacje zadań zbieżnych w wprowadzeniem zielonego pierścienia.
- Ochrona korytarzy ekologicznych wymaga wpisania tego terminu do ustawy o ochronie przyrody.
Proces wdrażania w życie zielonych pierścieni to proces długotrwały. Wymaga on nie tylko zmian legislacyjnych umożliwiających pozostawienie terenów wolnych od zabudowy. Potrzebne są również działania oddolne podnoszące świadomość mieszkańców i władz lokalnych, aby zrozumieli, dlaczego pierścień jest dla nich ważny.
- Przedstawienie korzyści i zagrożeń
- Zaprezentowanie dobrych praktyk
- Opracowanie mechanizmu finansowego na rekompensaty i wykupy gruntów
- Wsparcie dla kierunków zrównoważonego rozwoju gmin
